تمام آثار ادبی سرشار از داستان‌های گوناگون و رنگارنگ است که درنهایت به یک نکته‌ی اخلاقی، تربیتی، عرفانی و عاشقانه منجر می‌گردند. یکی از زیباترین و مهم‌ترین این داستان‌ها شیخ صنعان یا شیخ سمعان است که عطار نیشابوری بسیار روان و هنرمندانه آن را به نظم درآورده است. شیخی پرطمطراق و بافهم و کمالات، شیخی فقید و در کمال فقه سرآمد. شیخی که با تمام این اوصاف عاشق رخسار زیبارویی ترسایی می‌گردد و دین و ایمان خویش را در این راه عشق فدا می‌کند. خلوت‌ساز کوی یار می‌شود با سگان کوی او دمخوار می‌گردد و با شعله‌ور شدن عشق مجازی در وجودش متوجه‌ی عشق حقیقی می‌شود و به این نکته دست می‌یابد تا زمانیکه مسائل و موارد عرفانی را با جان و دل درک نکرده باشد نطق کردن درمورد آن‌ها حبابی بیش نیست. تأکید عطار برموارد بسیاری است که یکی از آن‌ها باور برخی از عرفاست که عشق مجازی آدمی را به سمت و سوی عشق حقیقی راهنماست و اینکه خوک نفس تا کشته نشود در ناخودآگاه وجودی انسان زنده است و در به زنگار، فتراک وجود انسان را به دست می‌گیرد و این امر ممکن است برای هرکدام از ما نمود یابد پس منع اتفاقات و حوادث زندگی دیگران کاری ناشایست و دور از اخلاق است و هر زمان که خداوند و پیامبر او به این نتیجه نائل گردند که انسان بی‌راهه رفته، اصلاح گردیده و به حقانیت امور معنوی و عرفانی دست‌یافته، وی را توبه‌گر و به راه راست راهنما خواهند بود.